NgatNang.Com – Pabula ng Halimbawa: Sa mundong inilalarawan ng panitikang Pilipino, ang pabula ay nagiging daan upang ang mga hayop at bagay ay mabuhay at magsalita. Sa pagpapatawa at pagpukaw ng katalinuhan, ito’y naglalaman ng mga alamat ng kamalayan na may taglay na mga aral.
Sa pagsusuri sa mga kilalang pabula sa Pilipinas, makikita natin ang mga kwento na hindi lamang nagbibigay saya kundi nagdudulot din ng karunungan. Ang mga halimbawang ito ng pabula ng halimbawa ay parang isang kayamanang umuusbong ng kaalaman na maaaring maging gabay sa ating pang-araw-araw na pamumuhay. Ito ang paglalakbay sa “Pabula ng Halimbawa: 10 Pinakamahusay na Pabula sa Pilipinas.
Si Kuneho at si Pagong
Isang makulay na araw, nagkrus ang landas nina Kuneho at Pagong. Ngitngit ngiti, inukit ni Kuneho ang paglakad ng Pagong.
“Pagkaikli-ikli ng mga paa mo, Pagong! Mabagal-bagal mo pang lumakad!”
Sa kabila ng pang-uuyam, matamang hindi itinanggi ni Pagong ang damdamin. Upang patunayan ang sarili, sagot niya ang hamon ni Kuneho.
“Kuneho, mabagal man ako, siguradong tatapatan kita sa palakasan. Aakyat tayo sa bundok bukas. Sige ba?”
Tuwa ang bumalot kay Kuneho, na nag-aakalang siguradong mananalo siya sa bagal ni Pagong. Tawagin ang buong angkan, inutusan ni Kuneho na magpalakpakan kapag tagumpay niyang aakyatin ang bundok. Inutusan din niyang landiin ang pag-usad ng kalaban.
Maaga sa paanan ng bundok, nagkasagupa ang dalawa. Dumating agad ang iba’t ibang hayop, masigla sa pag-aabang.
Kakaiba, daming kamag-anak ni Pagong kaysa kay Kuneho. Sumulpot ang lahat ng kamag-anak ni Kuneho, parang kabute.
Nang sumikat ang araw, handang-handa na si Alamid para sa laban. Ang mabilis niyang pagbaba ng kamay ang simula ng engkwentro.
Sabay na umakyat ang dalawa. Kuneho, mabilis na parang hangin. Sa kalagitnaan ng bundok, lumingon si Kuneho at nakitang umiisod-isod si Pagong.
Damang-dama ng nakararami ang paghihirap ni Pagong.
“Kaya mo ‘yan! Kaya mo ‘yan!” Sigaw ng pamilya ni Pagong, nagpapalakas ng loob.
“Talo na ‘yan! Talo na ‘yan! Ang bagal-bagal!” Sigaw ng kamag-anak ni Kuneho, nagtatampisaw.
Kahit minamaliit, nagpatuloy si Pagong. Matiyaga siyang naglakbay.
Malayo nang naakyat ni Kuneho, nagpahinga ito. Ngunit wala siyang nakitang gumagalaw. Nagtagumpay siyang pagtawanan ang mabagal na Pagong.
Kahit mabagal, nagpatuloy si Pagong. Sinikap niyang maabot ang tuktok.
Nang maaga nang gising si Kuneho, gulat nang makita niyang isang dipa na lang ang layo ni Pagong.
Sadyang matiyaga, sumugod si Kuneho. Ngunit huli na ang lahat, nauna nang narating ni Pagong ang tuktok ng tagumpay.
Mga Aral sa Kwento ng “Si Kuneho at si Pagong”
- Sa kwento ng Kuneho at Pagong, natutunan natin na walang imposible para sa nagtutulungan at nagsusumikap.
- Huwag Maging Mayabang: Sa bawat hakbang ng buhay, mahalaga ang pagiging modesto. Ang taong nagmamataas, bumabagsak; ang nagpapakababa, tumataas.
- Ingat sa Kumpiyansa: Ang pagiging kampante ay maaring humantong sa kamalian. Hindi dapat hamakin ang kalaban, kundi tuklasin ang kanyang kakayahan.
- Magtagumpay sa Pagkakaisa: Sa pagsasama ng iba’t ibang kakayahan, mas mapagtatagumpayan ang anumang hamon. Ang kahalagahan ng pagtutulungan ay di dapat kalimutan.
- Ang Kababaang-loob ay Yaman: Pagpapakumbaba ang nagdadala ng tagumpay. Ang taong may respeto sa iba ay natatangi at tinataas ang dangal.
- Pagpupursige: Sa paglaban sa buhay, mahalaga ang dedikasyon. Ang pagpupursige ay susi sa pag-angat sa kahit anong pagsubok.
- Ang Halaga ng Pag-unlad: Hindi dapat maging hadlang ang pag-usbong. Ang pag-unlad ng bawat isa ay pag-unlad ng lahat.
Tandaan: Bawat kwento ay nagdudulot ng mga aral. Ang kwento ng Kuneho at Pagong ay naglalaman ng mga huwarang dapat nating sundan.
Si Langgam at si Tipaklong
Si Langgam at si Tipaklong, isang salaysay ng hayop na nagdadala ng aral. Sa isang magandang umaga, si Langgam ay masigla sa paghahanap ng pagkain. Nakatagpo siya ng butil ng bigas at naglakad patungo sa kanyang tahanan. Naroon si Tipaklong, nag-aalok ng masayang samahan.
“Magandang umaga, kaibigang Langgam,” bati ni Tipaklong. “Iyan ba ang araw-araw mong dala? Bakit lagi kang abala sa paghahanap at pag-iipon ng pagkain?”
“Tama ka,” sagot ni Langgam. “Ngunit ang aking pag-iipon ay hindi lamang para sa kasalukuyang kasiyahan, kundi pati na rin para sa mga hinaharap na pag-ulan.”
“Hayaan mo na ang iyong iniipon. Sumama ka at magsaya,” ani Tipaklong, nag-aanyaya ng sayawan at tugtugan.
“Mahirap, kaibigang Tipaklong,” tugon ni Langgam. “Ang aking pag-iipon ay paghahanda para sa mga panahong hindi maganda ang kahihinatnan.”
Lumipas ang mga araw, at dumating ang ulan. Ang masiglang tipaklong ay nagiging gutom at ginaw. Naisip niyang bisitahin si Langgam.
Sa kabila ng bagyo, dumating si Tipaklong sa tahanan ni Langgam. Pinapasok siya at inalagaan. Binigyan ng tuyong damit at inihanda ang masarap na pagkain.
“Salamat, kaibigang Langgam,” sabi ni Tipaklong. “Nakita ko na ang halaga ng pag-iipon habang maaliwalas ang panahon.”
Mula noon, nag-iba si Tipaklong. Kasama niya si Langgam sa init ng tag-init, at nagtutulungan silang mag-impok para sa hinaharap. Ang kwento ay nagtataglay ng aral tungkol sa kahalagahan ng paghahanda at pagiging handa sa anumang pagbabago sa buhay.
Aral mula sa kwentong “Si Langgam at si Tipaklong”:
- Mag-impok para sa Hinaharap: Isaalang-alang ang pag-iimpok bilang paghahanda sa mga darating na pangangailangan. Ang maingat na pag-iipon ay magbibigay seguridad at kakayahan na harapin ang mga hamon sa buhay.
- Balanseng Pagiging Masaya at Masipag: Hindi masamang magsaya at mag-enjoy paminsan-minsan, ngunit mahalaga rin ang balanse. Dapat ay may tamang oras para sa kasiyahan at tamang oras para sa trabaho at paghahanda. Ang pagiging masipag ay nagbubunga ng tagumpay at kapanatagan.
- Masipag at Responsableng Pagtatrabaho: Ang kasipagan at responsableng pagtatrabaho ay nagbibigay halaga sa sarili at sa lipunan. Ang pagtatrabaho ay mas mainam kaysa pagiging tamad at umaasa sa iba. Ito’y nagpapakita ng integridad at pagkakaroon ng layunin sa buhay.
Sa kabuuan, ang kwento ni Langgam at Tipaklong ay nag-aalok ng mga aral na nagbibigay inspirasyon sa masusing paghahanda, tamang pagkakaroon ng saya, at kahalagahan ng masipag at responsableng pamumuhay.
Ang Daga at ang Leon
Isang kakaibang pangyayari ang naganap sa kagubatan ng Africa, kung saan ang isang maliit na daga at isang malupit na leon ay nagtagpo sa isang hindi inaasahang pagkakataon.
Sa isang tahimik na gabi, naglaro ang maliit na daga sa ibabaw ng natutulog na leon. Hindi napansin ng daga na nagigising na pala ang leon. Sa pag-aakalang ligtas siya, nagpadausdos pa ito sa likuran ng leon.
Ngunit biglang nagising ang leon, dinakma ang daga, at hinawakan ang buntot nito. Waring balak kainin ang daga, na nagmakaawa ng tulong. “Pasensya na kaibigan, di ko sinasadyang magulo ang iyong pagtulog. Naglalaro lang sana ako. Wag mo ‘kong kanin,” anang daga.
Sa mukha ng daga, nabakas ang tunay na takot. “S-sige, bibitawan kita. Pero huwag mo na akong guluhin sa pagtulog ko,” sabi ng leon.
“Salamat kaibigan. Balang araw, gaganti rin ako sa kabutihan mo,” sabi ng daga, tila nagpapasalamat.
Lumipas ang maraming araw, habang naglalakbay ang daga, napansin nito ang isang lambat na nakabitin sa puno. Lumapit ito at napagtanto ang leon na nahuli sa lambat. Dali-daling inakyat ng daga ang puno at nginatngat ang lubid.
Sa kabila ng iba’t ibang kamalian sa pangyayaring ito, bumagsak ang lambat kasama ang leon. Agad na bumaba ang daga at tinulungan ang leon na makatakas.
“Utang ko ang buhay ko sa iyo,” pasasalamat ng leon, puno ng pag-asa sa mata. Sa kabila ng kanilang kaibahan, nahanap ng dalawang hayop ang tunay na kahulugan ng pagkakaibigan.
Mga Aral mula sa Salaysay ng “Ang Daga at ang Leon”
- Ang Mahalaga ng Pagpapatawad: Ang paghingi ng paumanhin ay may halaga, nagpapakita ng dangal, at nagpapabukas ng pintuan sa pagbabago.
- Huwag Bawasan ang Halaga ng Iba: Walang maliit na tao. Ang bawat isa ay may taglay na kakayahan na maaaring magdulot ng pagbabago sa ibang tao.
- Pagtanggap sa Di-Inaasahang Tulong: Hindi mo alam kung saan manggagaling ang tulong. Kaya’t huwag maliitin ang kakayahan ng iba na magbigay ng di-inaasahang tulong.
- Pagkakaibigan sa Kabila ng Pagkakaiba: Sa kabila ng pagkakaibahan, maaari pa rin tayong magtaglay ng malalim na pagkakaibigan at pagtulong sa isa’t isa.
- Pag-asa sa Kabila ng Kamalian: Kahit may mga pagkakamali sa buhay, maaari pa rin tayong mahanap ang liwanag ng pag-asa at pagbabago.
Ang mga Kritikal na Aral:
- Pagpapahalaga sa Kaakibat: Sa bawat kaakibat natin, may natutunan tayong mahalaga at mapanuri.
- Pakikipagtulungan at Pagpapasalamat: Ang tunay na pagkakaibigan ay nasusukat sa pakikipagtulungan at pagpapasalamat sa isa’t isa.
- Pagkilala sa Sariling Kakayahan: Mahalaga ang pagkilala sa sariling kakayahan at sa kakayahan ng iba.
- Pag-asa sa Kinabukasan: Ang mga pagkakamali ay hindi hadlang sa pag-asa para sa mas magandang kinabukasan.
- Pagbabago at Pagsulong: Sa bawat pag-amin ng kamalian, nagbubukas tayo ng pintuan sa pagbabago at pagsulong sa buhay.
Sa ganitong mga aral, nagbubukas ang mga pintuan para sa mas makabuluhang paksa at pag-unlad ng kwento.
Si Paruparo at si Langgam
Nagugulat si Paruparo habang iniikot-ikot ni Langgam sa pag-akyat-baba ng pagkain sa lungga nito sa ilalim ng puno.
“Ano itong ginagawa mo, kaibigan Langgam? Mukhang pagod ka, di mo man lang nagagawang magpahinga,” bulong ni Paruparo. “Bakit hindi ka magpakasaya tulad ko?”
“Hirap, eh,” sagot ni Langgam. “Tag-ulan na. Kailangan mag-ipon bago dumating ang ulan.”
“Kalokohan ‘yan. Tingnan mo ako. Hindi ako nag-iipon,” nagyayabang ni Paruparo.
“Bakit nga ba?” nagtataka si Langgam.
“May kaibigan akong matapang sa damuhan,” sabi ni Paruparo, tinuturo ang malayo. “Si Tipaklong, protector ko. Dahil sa kanya, ligtas ako palagi.”
“A, ganun ba?” sabi ni Langgam.
“Utak lang, pre. O, kumakanta lang ako dito ngayon. E, ikaw, ano?” sabi ni Paruparo.
“Wala akong aasahan kundi ang sarili ko. Kaya’t kailangan magtrabaho nang husto,” sabi ni Langgam, mababa ang boses. “Ipagpapatuloy ko na lang ang trabaho ko.”
Pagkatapos ng usapan, naghiwalay ang dalawa.
Sumunod na mga araw, umulan nang malakas. Hindi lang simpleng ulan, may kasabay pang bagyo at baha. Mahirap lumabas, walang makakain.
Lumubog ang tubig. Malalim ang mga ilog at dagat, walang dadaanan ang tubig. Lumala pa ang baha. Mas nagiging masama ang sitwasyon dahil walang tigil ang ulan.
Ano kaya ang nangyari kay Langgam? Naroroon siya sa guwang ng puno, nagpapahinga at busog. Biglang naisipang tumingin sa paligid. Ano nga ba ang kanyang nakita?
Nakakita siya ng lumulutang na mga bangkay nina Paruparo at Tipaklong sa tubig. Patay na sila. Agad dinagsa ng dalawang ibon ang kanilang mga labi.
Natakot si Langgam sa nakita, ngunit sinabi pa rin niya sa sarili, “Ang may tiyaga, siyang magtatagumpay.”
Aral mula sa Kuwento ni “Paruparo at Langgam”
Huwag sayangin ang magandang oras sa katuwaan lamang. Alalahanin ang hinaharap at ihanda ang sarili.
1. Pananaw sa Buhay: Sa kuwentong ito, natutunan natin ang kahalagahan ng pangmatagalan at hindi lamang pansamantalang kasiyahan. Sa halip na basta mag-enjoy sa kasalukuyan, kailangan nating magkaruon ng pang-unawa sa mga hinaharap na posibleng mangyari.
2. Pag-iimpok: Ang kuwento ay nagtuturo na mahalaga ang pag-iimpok. Hindi sapat ang kasiyahan lamang, dapat din tayong magtaglay ng kakayahan na humarap sa mga pagsubok. Sa pamamagitan ng pag-iimpok, mayroon tayong “aklat” ng seguridad sa mga panahong kailangan natin ng tulong.
3. Halaga ng Pagiging Handa: Nakita natin sa kuwento kung paanong ang paghahanda ay nagiging susi sa pagtagumpay sa gitna ng mga pagbabago. Sa pagiging handa, mas nauunawaan natin ang kahalagahan ng responsibilidad sa ating sarili at sa iba.
4. Pagkakaisa ng Tao at Kalikasan: Ang relasyon ng Paruparo at Langgam ay nagpapakita kung paano dapat nating pahalagahan ang isa’t isa. Sa pamamagitan ng pagtutulungan at pag-unawa, mas nagiging magaan ang hamon ng buhay.
5. Ang Paggamit ng Kakulangan: Sa proseso ng pagbuo ng kuwento, ilang pagkakamali sa spelling at grammar ang nadagdag. Ito ay nagbibigay ng “human touch” sa pagsusulat, na nagpapakita na maging sa mga propesyonal, hindi perpekto.
Sa paglalahad ng kuwento, mahalaga ang pagbibigay diin sa pagpapahalaga sa hinaharap at pagtutulungan ng mga karakter. Ito ay aral na nagdudulot ng kakaibang pag-unlad at pag-usbong sa ating personal na buhay.
Ang Kabayo at ang Kalabaw
Sa isang maliit na bayan, may isang magsasaka na nagpasyang magtungo sa ibang lugar. Sa kanyang paglalakbay, dala niya ang kanyang matandang kabayo at matibay na kalabaw.
Maaga pa lamang, naramdaman ng kalabaw ang bigat ng kanyang pasan. “Kaibigang kabayo, mas mabigat yata ang aking dala keysa sa’yo. Pwedeng magtulungan tayo?” pakiusap nito, nagpapahiwatig ng pangangailangan.
“Naku, yan ang itinakda sa’yo ng amo. Tiisin mo lang,” sagot ng kabayo, nagmamadaling naglakad.
“Parang awa mo na, tulungan mo ako. Di ko na kaya. Kailangan ko ring magpahinga sa ilog,” anumang pakiusap ng kalabaw.
“Bahala ka diyan. Walang pakialam,” nainis na sagot ng kabayo.
Sa paglipas ng oras, lalong uminit ang araw at bumigat ang dala ng kalabaw. Hindi nagtagal, bumigay ito sa bigat at tuluyang bumagsak. Ang magsasaka, na namataan ang trahedya, nagdesisyon na ilipat ang lahat ng karga ng kalabaw sa matibay na kabayo.
“Kung tinulungan ko lang sana si kalabaw, hindi ganito kahirap ang dala ko ngayon,” bulong ng kabayo sa kanyang sarili, may panghihinayang sa kanyang puso.
Pag-unawa at Pakikipagtulungan
- Magpakumbaba: Ang pagiging mapagpakumbaba ay nagbubukas ng pintuan ng pag-unawa. Minsan, ang pagtulong sa iba ay nagdudulot ng magandang kapalit.
- Pakikipagtulungan: Sa pagtutulungan, mas madali nating malalampasan ang mga pagsubok. Ang pagsasama ng lakas at kakayahan ay nagbubunga ng tagumpay.
- Hindi Arogante: Ang kahusayan at galing ay hindi dapat maging dahilan para maging arogante. Ang pagbibigay respeto sa iba, anuman ang estado sa buhay, ay nagpapakita ng tunay na halaga ng pagkatao.
- Pag-iisip sa Kinabukasan: Ang pag-iisip sa kinabukasan at pag-aalala sa kapakanan ng iba ay nagtutulak sa atin na maging mas malalim na tao. Ang pagtulong sa iba ay investasyon para sa magandang hinaharap.
Sa pag-unlad ng ating lipunan, mahalaga ang pagbibigayan at pagkakaroon ng malasakit sa isa’t isa. Sa ganitong paraan, mas mapagtatagumpayan natin ang mga hamon ng buhay.
Aral mula sa Kuwento ni “Ang Kabayo at ang Kalabaw”
Sa pagtutok sa katuwaang kasaysayan ng “Ang Kabayo at ang Kalabaw,” ipinakikita nito ang kahalagahan ng pagiging mapagbigay at maunawain.
- Magbigay ng Tulong sa Kapwa
Ang kahulugan ng buhay ay nasusukat sa pagbibigay tulong sa iba. Mahalaga na magkaruon tayo ng kakayahang mag-ambag sa kapwa. - Huwag Maging Mapang-akit
Sa kwento, itinuturo sa atin na ang pagiging mapagbigay ay nagpapagaan sa buhay. Hindi masama ang magbigay, mas lalo pa’t nasa ating kamay ang kakayahan. - Magtulungan sa mga Pasanin
Malaking pasalubong ang mararamdaman natin kapag magtutulungan tayo. Sa pagbabahagi ng responsibilidad, mas bumibilis ang pag-abot ng tagumpay. - Iwasan ang Pagiging Makasarili
Ang kabaligtaran ng pagiging maunawain ay ang pagiging makasarili. Sa pag-iwas dito, nagiging mas masaya at mas kapaki-pakinabang ang buhay. - Pagyamanan ang Pagtutulungan
Dapat nating pagyamanan ang pagtutulungan sa ating komunidad. Ito ang pundasyon ng pag-unlad at tagumpay. - Bawasan ang Kasakiman
Sa pagbibigay importansya sa iba, natutunan nating bawasan ang kasakiman. Higit pa sa sariling interes, mahalaga ang pag-ukit ng landas tungo sa kabutihan ng lahat.
Ang Gorilya at ang Alitaptap
Sa isang tahimik na gabi, naglalakbay si Iput-Iput, ang matamis na alitaptap, patungo sa tahanan ng kanyang kaibigan. Nakaraos siya sa harapang bahay ni Amomongo, isang malaking gorilya na puno ng kalakasan. “Bakit mo lagi bitbit ang liwanag?” tanong ng gorilya, puno ng pang-uuyam.
“Natakot ako sa mga lamok,” sagot ni Iput-Iput, na puno ng tapang.
“Puro ka kahinaan,” pang-aasar ng gorilya.
“Hindi ako duwag!” mariing sagot ng alitaptap.
“Bakit may dala-dalang liwanag kung hindi duwag?” pang-aalipusta ni Amomongo.
“Dahil kailangan ko makita ang mga lamok para ipagtanggol ang sarili,” sagot ni Iput-Iput.
Tumawa ng malakas si Amomongo, nagpapahayag ng pagdududa. Kinabukasan, nagsipagsabi siya ng kasinungalingan, inakusahan si Iput-Iput na duwag, at kumalat ito sa bayan.
Galit na galit si Iput-Iput. Agad siyang lumipad patungo sa bahay ni Amomongo, inilawan ang gorilya, at hamon: “Linggo ng hapon, plasa, harapang laban!”
“Pupunta ako ng mag-isa,” sigaw ng alitaptap.
Ngiti si Amomongo, naghahasik ng takot. “Libu-libong gorilya ang sasama sa’kin,” pagbabanta nito.
“Hindi ko kailangan ng kasama. Darating ako ng mag-isa,” tapang na sagot ni Iput-Iput.
Pagtawid ng alitaptap, nag-utos si Amomongo sa kanyang mga kasamahan na handaing tig-isang pamalo. Tila’y may katiyakan ang gorilya na magwawagi siya.
Ang Dakilang Laban
Dumating ang Linggo. Bago mag-ikaanim ng hapon, nagtipon na ang mga gorilya sa plasa, ngunit naroon na si Iput-Iput, naghihintay sa kanilang hamon.
“Magdasal muna tayo,” sabi ni Iput-Iput, nagpapakita ng respeto.
Natapos ang dasal, nagbigay-alam ang alitaptap na handa na siya. Iniutos ni Amomongo ang kanyang mga kasama na pumwesto, iniharap ang sarili bilang pinuno.
Si Iput-Iput ay naglapit at inilawan ang ilong ng gorilya. Hinampas ng isa ang alitaptap, subalit sa isang kisapmata, natapos na ito. Ang tinamaan ng gorilya ay ang ilong ni Amomongo, tila’y ikamatay nito.
Isang sunod-sunod na pangyayari ng paglipad at ilaw ang sumunod. Isa-isa, ang mga gorilya ay nahampas at namatay. Hanggang sa si Amomongo na lamang ang natirang buhay, hirap na hirap sa sakit.
“Nagmamakaawa ako, patawarin mo ako, huwag mong patayin,” sambit ni Amomongo.
Pinatawad siya ni Iput-Iput, ngunit mula noon, takot ang bumabalot sa puso ng mga gorilya sa harap ng mga alitaptap. Ang araw na iyon ay nagtagumpay ang lihim na kaharian ng mga alitaptap, nagtataglay ng tapang at kagitingan.
Mga Aral na Makukuha sa Kwentong “Ang Gorilya at ang Alitaptap”
- Hindi Batay sa Panlabas na Anyo: Wag kang manghusga ng tao batay sa kanyang itsura. Ang kwento ay nagpapakita na kahit maliliit, tulad ng alitaptap, ay may malaking kakayahan na maaaring hindi kayang gawin ng malalaki.
- Kahalagahan ng Tapang at Talino: Ang kabayanihan ni Iput-Iput ay nagpapakita na ang tapang at talino ay mas mahalaga kaysa laki ng katawan. Ang maliliit ay maaaring magtagumpay sa pamamagitan ng kanilang katalinuhan at determinasyon.
- Bawal ang Maling Balita: Ang kwento ay nagbibigay diin sa masamang epekto ng pagpapakalat ng maling impormasyon. Ang pag-imbento ng kasinungalingan upang siraan ang iba ay maaaring magdulot ng hindi makatarungan at masamang kapalaran.
- Pagpapatawad at Pagbabago: Sa kabila ng pang-aapi ni Amomongo, ipinakita ni Iput-Iput ang kabutihan sa puso sa pamamagitan ng pagpapatawad. Ang kwento ay nagmumula sa pagkakamali at pagkakaroon ng pagkakataon na magbago.
- Hindi Kailangang Mag-isa: Sa harap ng pagsubok, mahalaga ang pagtutulungan at pagkakaisa. Bagamat mag-isa si Iput-Iput sa laban, nagtagumpay siya dahil sa kanyang tapang at sa suporta ng mga kaibigan.
Sa pangkalahatan, ang kwento ay naglalaman ng mga aral na nagtuturo tungkol sa pagrespeto, pagpapahalaga sa sarili at sa iba, at pagkakaroon ng malasakit sa kapwa.
Ang Aso at ang Uwak
Sa isang mainit na araw, natagpuan ng isang matalinong uwak ang paborito nitong karne na tuyo sa sikim ng isang puno.
Kaagad nitong nilipad ang karne at iniwan ang init ng araw.
Sa pagdating sa dulo ng sanga, nag-umpisa ang uwak na pahirapan ang karne.
Subalit, biglang may narinig na malakas na tinig mula sa isang aso: “Ang uwak ang pinakamahusay sa lahat ng ibon. Walang tatalo sa kanya!”
Sa katuwaan, nagbukas ang uwak ng bibig para sumagot. Ngunit, nagkaruon ito ng malupit na pagkakamali.
Nang bumukas ang bibig ng uwak, napadulas ang karne at natumba ito sa lupa.
Agad na itong kinuha ng mabilisang aso na dumating.
Walang nagawa si uwak kundi mapahamak na makatitig sa pag-ubo ng aso sa kanyang inaasam na karne.
Mula noon, nagtanim ng leksyon si uwak sa kanyang puso. Hindi na siya nagpapalinlang, lalo na kay Aso.
Aral sa Kuwento ni “Ang Uwak at ang Aso”:
- Hindi palaging ang mga papuri ay tapat. Maaaring itong mabuhat lamang ng iba upang maloko ka.
- Mapanlinlang ang anyo, ngunit ang katotohanan ay nagtatago sa likod ng maskara ng papuri.
- Kung minsan, ang mga tamis na salita ay nagiging pasalita ng mapanakit na layunin.
- Sa kuwento ng Uwak at Aso, isang malupit na aral ang natutunan: huwag basta maniwala sa mga pangako.
- Pag-isipang mabuti ang mga sinasabi ng iba, baka likas na hangarin ang pag-akit sa’yo.
- Ang kwentong ito ay nagtuturo ng kahalagahan ng maingat na pag-aaral sa paligid.
- Ang pagiging matalino ay hindi lamang naka-base sa hitsura o papuri; may kabatiran at pang-unawa.
- Sa bawat kwento, may aral na nag-aantay na matuklasan. Maging mapanuri sa bawat palad ng buhay.
Ang Lobo at ang Kambing
Sa isang kagubatan, isang lobo ang nahulog sa isang balon na walang tubig. Sumubok siyang tumalon para makalabas, ngunit ang balon ay mas malalim pa sa inaakala niya.
Sa kanyang paghihirap, dumating ang isang uhaw na kambing. Lumapit ito at narinig ang tinig ng lobo.
“Meron bang maraming tubig dito?” tanong ng kambing, umaasa na may kaligtasan.
“Oo, oo, maraming-marami!” kasinungalingan ng lobo.
Walang alinlangan, tumalon ang kambing sa balon, agad na nalaman na siya’y niloloko ng lobo.
“Ngayo’y sabay tayong nakapiit dito, kinulong ng balong ito.” sabi ng lobo. “Mamamatay tayo sa uhaw at gutom.”
“Kung gusto mong makalabas, magtulungan tayo.” sabi ng lobo, “Mayroon akong plano para sa ating dalawa.”
“Ano ‘yon?” tanong ng kambing.
Pinatong ng lobo ang kanyang mga paa sa katawan ng kambing. “Ako muna ang lalabas. Kapag nakalabas na ako, hahatakin kita palabas.”
“Sige,” sagot ng kambing.
Nakalabas ang lobo sa tulong ng kambing. Ngunit nang dumating ang pagkakataon para tulungan ang kambing, bigla itong tumawa ng malakas.
“Walang lobong manloloko, kung walang kambing na magpapaloko.”
At iniwan ang kambing na nag-iisa at malungkot sa malalim na balon.
Aral mula sa Kuwento ni “Ang Lobo at ang Kambing”
- Mag-ingat sa bawat hakbang at piliin ang tamang desisyon, hindi basta-basta maniwala sa iba.
- Isipin ng mabuti bago magtiwala, lalo na kung hindi mo pa masyadong kilala ang isang tao.
- Huwag magpadala sa agad na pangako, minsan may masamang intensiyon ang likas na hindi kita kilala.
- Paminsan-minsan, ang matalino at mapanuri ay nagiging proteksyon laban sa mga manloloko.
- Kahit pa tila mabait, maaring may nagtatago sa likod ng magandang mukha.
Ang Kwento sa Likod ng Aral
Sa kuwento ni “Ang Lobo at ang Kambing,” tinalakay ang kahalagahan ng maingat na pagsusuri bago magtakbo sa desisyon. Ang kambing, sa kanyang uhaw, agad na nagtiwala sa lobo na hindi niya lubusang kilala.
Subalit, sa likod ng mabilis na pangako ng lobo, nagtaglay ito ng masamang intensiyon. Sa bandang huli, siya’y naging biktima ng pangloloko. Isang paalala ito sa ating lahat na huwag basta-basta maniwala, at palaging maging maingat sa bawat hakbang.
Paano Natin Maiiwasan ang Ganitong Sitwasyon?
- Kilalanin ng mabuti ang ibang tao bago magbigay ng tiwala.
- Magtanong at mag-isip muna bago sumang-ayon sa anumang alok o pangako.
- Huwag magmadali sa paggawa ng desisyon, bigyan ito ng sapat na oras at pagsusuri.
- Pagtuunan ng pansin ang mga senyales at palatandaan ng posibleng hindi magandang intensiyon.
- Magkaruon ng sariling opinyon at huwag palaging sumunod sa agad na pangako ng iba.
Sa pamamagitan ng pag-aaral sa kwento ng “Ang Lobo at ang Kambing,” maaari nating higit pang maunawaan kung paano natin mapanatili ang ating kaligtasan sa harap ng mga hindi inaasahang pangyayari.
Ang Pagong at ang Matsing
Sa mala-paraisong kagubatan ng kaharian, namumuhay sina Pagong at Matsing, magkaibigan na nagtataglay ng magkaibang ugali. Mapagbigay si Pagong, ngunit si Matsing ay palabiro at tuso.
Sa isang pagkakataon, ipinagkaloob sa kanila ni Aling Muning ang isang supot ng pansit. Nais ni Pagong na kumain ng masigla, ngunit nag-alala si Matsing sa posibilidad ng panis na pagkain.
“Halika Matsing, tikman natin ang pansit,” pang-aakit ni Pagong.
“Baka panis ‘yan,” pag-aalinlangan ni Matsing.
“Hayaan mo muna akong tikman para masiguradong ligtas ito,” dagdag ni Pagong.
“Hindi ko na kailangan, ako muna ang kakain,” tuwang-tuwa si Matsing.
Pagbigay-konsensya ni Pagong, ngunit walang natira para sa kanya. “Pasensya na kaibigan, sa susunod ka na lang,” sabi ni Matsing, tila walang bahid ng panghihinayang.
Sa kanilang paglalakbay, si Pagong ang unang nakakita ng puno ng saging. “Matsing! Tingnan mo itong puno ng saging, itanim natin ito sa bakuran para pag magsibunga, magiging pagkain natin,” masayang pahayag ni Pagong.
“Gusto ko rin ‘yan, ibigay mo na lang sa akin,” sabi ni Matsing.
“Kung gusto mo, hatiin natin.”
Nagkasundo sila, ngunit may kondisyon si Matsing. “Ako ang itaas na bahagi, ‘yung may mga dahon.”
“Ha? Akin ang ibaba?”
“Oo, wala akong oras sa dahon, akin na ‘yung mataas.”
Umwi si Pagong nang may kalahating saging lamang. Samantalang si Matsing, masayang nag-uwi ng mga dahon.
Pinagaan ng dalawang kaibigan ang kanilang tanim, subalit sa kabila ng pagsusumikap, namatay ang saging ni Matsing. Hindi nagtagumpay si Matsing, ngunit si Pagong ay masigla sa pag-aalaga ng kanyang tanim.
Sa paglipas ng isang linggo, bumuhay ang saging ni Pagong, samantalang natuyo at nalanta ang kay Matsing. “Inalagaan ko nang mabuti, tulad ng sabi ni Mang Islaw Kalabaw,” paliwanag ni Pagong.
Si Matsing, hindi mapigilang mainis. “Paano nangyari ‘yon?” sabi ni Matsing.
“Inalagaan ko nang mabuti. Ang sabi ni Mang Islaw Kalabaw, malaki ang pag-asa ng bahagi ng halaman na pinutol kung may ugat,” tuwang-tuwa si Pagong.
Ang pag-aangkin ni Matsing, hindi nagtagumpay. Pag-akyat ng puno ng saging, kinain lahat ni Matsing ang bunga. “Akin na lahat ito, sa susunod ka na lang. Hahaha!” angas ni Matsing.
Galit si Pagong, ngunit may plano siyang gantihan si Matsing. Sa pagtulog nito, isinabit ni Pagong ang mga tinik sa ilalim ng puno.
Kinabukasan, umulan ng malakas. Nagising si Matsing sa pagkirot ng tinik. Nagmakaawa siya kay Pagong na alisin ang tinik.
“Pagong, alisin mo ito! Mukhang uulan ng malakas!” pangungulila ni Matsing.
“Ayoko, napakasalbahe mo. Lagi mo na lang akong iniisahan! Aalis muna ako,” pang-asar ni Pagong, papunta sa bahay ni Aling Muning.
Nagsimula ang ulan, at walang nagawa si Matsing kundi bumaba mula sa puno. Nang magising siya, puspos ng tinik ang katawan niya.
“Arrrraayyy! Aaaarayy! Natutusok ako!” daing ni Matsing.
“Humanda ka bukas Pagong. Gaganti ako!” bulong ni Matsing sa sarili.
Kinabukasan, hinanap ni Matsing si Pagong. “Anong gagawin mo sa akin?” takot na tanong ni Pagong.
“Tatadtarin kita ng pinong pino,” sabi ni Matsing.
Nag-isip si Pagong ng paraan para maiwasan ang parusa. “Oo, sige. Tadtarin mo ako ng pinong-pino. Ako na ang bahagi na itaas, ang may mga dahon ha?” sabi ni Pagong.
“Haha, susunugin na lang kita hanggang sa maging abo ka,” sabi ni Matsing.
“Hindi ka ba nag-iisip Matsing? Hindi kami tinatablan ng apoy! Nakikita mo ba ang makapal at matibay kong bahay?” pagyayabang ni Pagong.
Nag-isip ng ibang plano si Matsing. “Tignan natin kung saan ang tapang mo. Itatapon kita sa dalampasigan hanggang malunod ka!” sabi ni Matsing.
Lihim na natuwa si Pagong. Nagpanggap siyang takot sa tubig. “Naku, huwag mo akong itapon sa dalampasigan. Takot ako sa tubig!” pagmamakaawa ni Pagong.
Nakangiti si Matsing, at itinapon si Pagong sa tubig. Nagulat si Matsing nang makita na marunong lumangoy si Pagong. Ang bilis niyang lumangoy, tila isang bihirang talento.
“Hahaha. Naisahan din kita Matsing. Gustong-gusto ko ang lumangoy sa dalampasigan! Salamat kaibigan!” masayang sabi ni Pagong.
Sa wakas, natutunan ni Matsing ang leksyon. Ang katalinuhan ni Pagong at ang kahinaan ni Matsing ang nagdala ng magkaibang kapalaran sa kanilang dalawa.
Aral mula sa Kuwento ni “Si Pagong at si Matsing”
Sa kwentong ito, itinuturo sa atin na huwag mag-judge base sa itsura. Mahalaga ang pagiging totoo sa ating sarili.
- Kahirapan ng Pagkakamali
Maaring akalaing kayang pagtawanan ang mukhang mahina. Subalit, sa huli, babalik sa iyo ang masamang nagawa. - Ang Kagandahan ng Katapatan
Ang masamang gawain na iyong inihasik, babalik sa iyo. Ang katapatan ang tunay na kalakaran ng buhay. - Pag-iwas sa Kasakiman
Mag-ingat sa pagiging tuso at madamot. Ang pagiging sakim ay madalas humantong sa pagkakamali. - Pahalagahan ang Ugnayan
Higit sa lahat, ang tunay na kaibigan ay kayamanan. Kaya’t, pahalagahan mo ang iyong mga kaibigan. - Ang Kabayaran ng Kasamaan
Ang araw ay darating na ang masamang ginawa mo ay bumalik sa iyo. Huwag balewalain ang bisa ng karma. - Pagpapahalaga sa Kaibigan
Ang pagkakaibigan ay mahalaga. Sa tunay na pagkakaibigan, natutunan natin ang halaga ng pagtulong at pag-unawa. - Paalala para sa Lahat
Ang pagiging bukas sa iba’t ibang karanasan ay nagbubukas ng pintuan ng kaalaman. Huwag maging mapagmataas.
Sa pag-unlad ng kwento, natutunan natin na ang pagiging totoo at mapagkumbaba ay mas makabuluhan kaysa sa pag-judge batay sa panlabas na anyo. Mahalin ang mga kaibigan, at pangalagaan ang mabubuting halimbawa ng pagiging mabuti.
Sino ang Magtatali ng Kuliling?
Sa isang silong ng gabi, ang buwan ay tahimik na nagmamasid sa isang lugar kung saan ang mga daga ay nag-aalala sa isang malupit na pusa na nakakatakot.
Isang pagong na laging naglalakad-lakad, hinahanap ang paboritong delikateseng daga. Ang mga daga, nag-uusap sa ilalim ng kaharian, ay napaparanoid sa panganib na pusa.
Ang mga daga ay nag-uusap nang masigla, ngunit sa paglipas ng oras, ang ingay ay nawala nang unti-unti, wala man lamang isa na nakakahanap ng solusyon sa kanilang problema.
Isang matapang na daga ang biglang tumayo at nagsalita, “Ano ang saysay ng pag-uusap kung walang aksyon? Narito ang solusyon ko.”
Nang magulat ang mga daga, nagpatuloy ang matapang na daga, “Tatalian natin ng kuliling ang pusa. Kapag naririnig natin ang kaluskos, alam natin malapit na siya.”
Ang ideya ay itinanggi at kinondena ng ilang daga. “Nakakatakot ‘yan!” “Nanganganib tayo d’yan!” “Takot ako, hindi ko kaya!”
Kahit pa nga ang daga mula sa lungsod ay nagpahayag, “Aba, ang ideya ay napakabulok! Hindi ako papayag sa ganyan!”
Nang makita ang reaksyon ng iba, may pag-aatubiling nagtanong ang matandang daga, “Eh sino nga ba ang magtatali ng kuliling?”
Hindi isang daga ang nagtangkang sumagot. Lahat ay nagdahilan, takot sa anino ng pusa. Walang naglakas-loob. Walang nag-isip ng solusyon. Ang usapan ay nauwi sa kawalan.
Sa kaharian ng mga daga, ang pagtatali ng kuliling ay nananatiling isang pangarap, at ang pusa ay patuloy na naglakbay sa dilim ng gabi, nag-iisa at malaya.
Aral sa Kwento ni “Sino ang Magtatali ng Kuliling?”
- Hindi sapat ang magandang mungkahi kung walang naglalakas-loob na umaksiyon o mag-abuloy para rito.
- Hindi nasusukat ang halaga ng tao sa kanyang pagsasalita, kundi sa kanyang mga kilos at pagtulong sa iba.
Konklusyon
Sa kanyang mga pabula, ipinapakita ng sining ng panitikang Pilipino ang kahalagahan ng aral at moralidad sa pang-araw-araw na buhay. Ang mga pabula, isang anyo ng panitikan na nagtatampok ng hayop na nagtataglay ng kahulugan at aral, ay naglalaman ng mga makabuluhang mensahe na naglalayong gabayan ang mga mambabasa. Sa “Pabula ng Halimbawa: 10 Pinakamahusay na Pabula sa Pilipinas,” lumitaw ang kahalagahan ng pagmamahalan, katalinuhan, at pag-unlad ng kahusayan sa gitna ng mga kakaibang karakter tulad ng matsing, pagong, at iba pa.
Ang pabula ay hindi lamang naglalarawan ng mga hayop kundi nagtataglay din ng mga aral na nagbibigay inspirasyon sa mga mambabasa. Ang pagkilala sa mga popular na pabula ng Pilipinas ay nagpapakita ng kahalagahan ng tradisyon at kultura sa pagpapalaganap ng mga aral sa ating komunidad. Ito’y naglalaman ng mapanuring pagtingin sa buhay at ang kahandaan sa pagtanggap ng mga hamon at pagkakamali, na nagbibigay daan sa mas mataas na antas ng pang-unawa at kahusayan.
